De verwarring rondom 'social design'
Toen ik onlangs mijn website lanceerde als social designer, merkte ik iets opvallends: veel bezoekers interpreteerden mijn werk als 'social media design'. Ze verwachtten portfolio's vol Instagram templates en Facebook banners, terwijl mijn werk draait om het ontwerpen van oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Deze verwarring zette me aan het denken over de vele definities en interpretaties van 'social design'. Time to set the record straight!
Wat is social design nou precies?
Social design, ofwel maatschappelijk ontwerp, is een ontwerpbenadering die zich richt op het creëren van oplossingen voor sociale vraagstukken. Het gaat over het inzetten van ontwerpprincipes en -methodieken om positieve maatschappelijke verandering teweeg te brengen. Een vlugge Google search leerde me dat verschillende bronnen en experts het vakgebied als volgt omschrijven:
Ezio Manzini, een pionier in het veld, definieert social design als:
“Een proces van sociale innovatie waarbij ontwerpers samen met gemeenschappen werken aan nieuwe manieren van leven en werken.” Hij benadrukt dat social design niet alleen door professionele ontwerpers wordt gedaan, maar ook door burgers die actief bijdragen aan verandering.
Het Social Design Network beschrijft social design als:
"Een interdisciplinaire benadering waarbij ontwerpers samenwerken met gemeenschappen om oplossingen te creëren die zowel sociaal rechtvaardig als ecologisch duurzaam zijn."
Design Academy Eindhoven, die een master in Social Design aanbiedt, omschrijft het als:
"Een praktijk die verder gaat dan het maken van objecten en zich richt op het ontwerpen van interacties, diensten en systemen die bijdragen aan een meer inclusieve en duurzame samenleving."
Wat social design zo interessant maar ook uitdagend maakt, is de veelzijdigheid. Het bevindt zich op het snijvlak van verschillende disciplines:
Design thinking - Het systematisch aanpakken van complexe problemen
Participatief ontwerp - Samenwerken met eindgebruikers en belanghebbenden
Systeemdenken - Het begrijpen van onderlinge verbanden in complexe systemen
Gedragspsychologie - Inzichten in menselijk gedrag toepassen
Innovatiemanagement - Creatieve ideeën omzetten in werkbare oplossingen
Waar je dan precies aan kunt denken? Hier volgen enkele concrete voorbeelden om het (toch vrij abstracte) concept tastbaarder te maken:
Buurtontwerp - Samen met bewoners herinrichten van openbare ruimtes om sociale cohesie te bevorderen
Zorgdiensten - Het verbeteren van patiëntervaringen in ziekenhuizen
Inclusiviteitsprojecten - Het toegankelijker maken van diensten voor kwetsbare groepen
Duurzaamheidsinitiatieven - Het stimuleren van milieuvriendelijk gedrag
Burgerparticipatie - Het ontwerpen van processen voor betere democratische betrokkenheid
In alle bovenstaande situaties is de eindgebruiker het vertrekpunt: zij staat centraal. Niet alleen in de onderzoeksfase door straatinterviews of customer journeys, maar juist ook in de ontwerpfase en doorontwikkeling.
Mijn aanpak als social designer
Als relatief jong vakgebied is social design voortdurend in beweging. Er is geen vast omlijnd kader, wat zowel een uitdaging als een kans biedt. De kernvraag blijft echter consistent: hoe kunnen we ontwerpprincipes inzetten om samen maatschappelijke uitdagingen aan te pakken?
Naarmate de wereld geconfronteerd wordt met steeds complexere uitdagingen wordt de rol van social design alsmaar belangrijker. Het vakgebied evolueert naar een meer geïntegreerde aanpak waarin technologie, beleid en design samenkomen.
In mijn eigen praktijk zie ik social design als een proces van empatisch luisteren, creatief denken en praktisch implementeren. Ik combineer ontwerpvaardigheden met facilitatie en strategisch denken om:
Sociale uitdagingen te herformuleren tot ontwerpvragen
Belanghebbenden te betrekken bij co-creatieprocessen
Prototypes te ontwikkelen en te testen in de praktijk
Impact te meten en lessen te delen
Beyond the name
Of je het nu 'social design', 'maatschappelijk ontwerp', 'sociaal ontwerp' of 'impactontwerp' noemt - de essentie blijft hetzelfde: het gaat om de inzet van creatieve ontwerpprocessen voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. En dat doen we het liefst samen.
Dus nee, ik ontwerp geen Instagram posts (tenminste, niet professioneel - kijk zelf maar). Ik ontwerp oplossingen die bijdragen aan een meer inclusieve, duurzame en rechtvaardige samenleving. En als dat jou aanspreekt, dan praat ik graag verder over hoe we samen impact kunnen maken.
Heb je een sociale uitdaging binnen jouw organisatie of gemeenschap? Laten we in gesprek gaan over hoe social design een verschil kan maken. Stuur me een mail, of plan een digitaal koffietje in!